Informacje

Badanie krzepliwości krwi wskaźnikiem zagrożenia chorobowego.

Krzepliwość krwi zależy od takich wskaźników jak:

  • liczba płytek krwi,
  • ilość fibrynogenu - rozpuszczalnego we krwi białka, które w specyficznych warunkach „krzepnie” i zamienia się w nierozpuszczalne silne włókna umacniające zakrzepy żylne,
  • obecności innych białek, które po uaktywnieniu biorą udział w tworzeniu zakrzepu,
  • obecności substancji przeciwkrzepliwych i rozpuszczających zakrzep – zarówno wytwarzanych przez organizm, jak i wprowadzonych do niego w formie leków.

(Oznaczenie 2 pierwszych wskaźników znajdziemy w wynikach rutynowego badania krwi)

Na pobranie krwi w celu ustalenia czasów krzepnięcia należy zgłosić się na czczo - od ostatniego posiłku powinno upłynąć nie mniej niż 8 godzin.

Mechanizm zakrzepu.

Wskutek odpowiednich sygnałów biochemicznych płytki krwi wytwarzają aktywne substancje (czynnik X i inne), które przekształcają rozpuszczalny fibrynogen w mocne włókna fibryny stanowiącej główny składnik skrzepu. U człowieka przeciwstawnym procesem do krzepnięcia krwi jest fibrynoliza, czyli proces rozpuszczania powstałego skrzepu. Oba procesy pozostają w równowadze dynamicznej i podlegają regulacji poprzez różnego rodzaju aktywatory lub substancje hamujące (inhibitory). Bardzo ważne są fizjologiczne substancje hamujące nadmierne krzepnięcie krwi. Do najważniejszych z nich zalicza się: antytrombinę III (AT III), układ białka C oraz inhibitor zewnątrzpochodnego układu krzepnięcia (TFPI). Zaburzenia równowagi pomiędzy krzepnięciem a „rozcieńczaniem” krwi i rozpuszczaniem skrzepów ( zwanej hemostazą) mogą prowadzić z jednej strony do nadmiernych krwawień (skazy krwotoczne), z drugiej zaś do nasilenia procesów zakrzepowo-zatorowych żył (zakrzepicy).

Płytki krwi i krzepliwość.

Przy zwiększeniu się liczby płytek powyżej normy fizjologicznej pojawia się skłonność do zakrzepów żylnych. Jednak trzeba pamiętać, że pewna liczba płytek krwi jest nam stale niezbędna, gdyż zapewnia krzepliwość umożliwiającą zatamowanie krwawienia wskutek rany, czy podskórnego uszkodzenia naczynia. Ważna jest w tym również zdolność płytek do przylegania do uszkodzonej ściany żylnej oraz sklejania się ze sobą (agregacji). Zdolność tę nazywa się hemostazą płytkową pierwotną. Ta uzasadniona fizjologicznie ilość płytek krwi mieści się w granicach 150 000 – 400 000 w 1 ml krwi.

Nadmierna krzepliwość krwi.

Trzeba wiedzieć, że w reakcji na uszkodzenie naczynia krwionośnego płytki krwi uwalniają ze swoich ziarnistości szereg substancji. Zapoczątkowują i nasilają dzięki nim proces krzepnięcia krwi prowadzący do powstawania skrzepu. Zwłaszcza ten drugi etap - wzrostu (nasilania) krzepliwości krwi - dopóki dobrze służy regeneracji uszkodzonego naczynia - nazywany jest hemostazą wtórną.

Wskaźniki krzepliwości krwi.

  • Czas krzepnięcia
  • Czas krwawienia
  • Liczba płytek krwi (trombocytoza)
  • Czas kaolinowo-kefalinowy (APTT)
  • Czas protrombinowy (tromboplastynowy, PT)
  • Czas trombinowy (TT)
  • Stężenie fibrynogenu i D-dimerów

Czas krzepnięcia

Czas krzepnięcia to czas, jaki upływa od chwili pobrania próbki krwi z żyły do momentu całkowitego jej skrzepnięcia w probówce. Ze względu brak standaryzacji metody i małą powtarzalność wyników oznaczania, a także ze względu na dostępność lepszych metod, badanie czasu krzepnięcia jest obecnie rzadko wykonywane.

Jeśli pomiar przeprowadzany jest w szklanych probówkach, to w zależności od temperatury, wartości prawidłowe będą wynosiły 4 - 10 minut, w temperaturze 37 stopni, a 6 - 12 minut, w temperaturze 20 stopni. Aktualnie zastąpiono to badanie oznaczeniem czasu protrombinowego PT i czasu kaolinowo- kefalinowego APTT.


Czas krwawienia

Czasem krwawienia nazywamy czas upływający od zranienia skóry do chwili ustania krwawienia. Jest on między innymi miarą zdolności skórnych naczyń włosowatych do zatamowania krwawienia. Badanie czasu krwawienia jest mało powtarzalne – jego wyniki zależą od techniki wykonania, ale także od czynników zewnętrznych (np. temperatura otoczenia) jak i wewnętrznych (np. stan nawodnienia organizmu).

WYKONANIE
Oczyszczoną opuszkę palca lub płatek ucha nakłuć na głębokość 2-3 mm. Uruchomić stoper. W odstępach 30 s usuwać krople krwi za pomocą paska bibuły filtracyjnej (przytknąć, nie wycierać). Z chwilą ustania plamienia bibuły wyłączyć stoper. Obliczyć czas, jaki upłynął od chwili nakłucia do chwili ustania krwawienia.

Norma < 6 minut


Liczba płytek

Prawidłowa liczba płytek krwi waha się od 150 do 400 tys./mm³ krwi.


Czas kaolinowo-kefalinowy (APTT)

Jest to czas krzepnięcia osocza zapoczątkowanego przez tzw. układ wewnątrzpochodny. Badanie to ma największą przydatność w diagnostyce skaz krwotocznych (głównie hemofilii), jak również w monitorowaniu leczenia heparyną.

Czas częściowej tromboplastyny po aktywacji, norma: 28-34 sek.


Czas protrombinowy (tromboplastynowy, PT)

Jest to miernik tempa krzepnięcia krwi inicjowanego przerwaniem ciągłości ściany naczyń krwionośnych (rana, podskórne uszkodzenie naczyń). Wskaźnik służy monitorowaniu leczenia doustnymi środkami przeciwkrzepliwymi (antykoagulantami); ma również zastosowanie w wykrywaniu nabytych skaz osoczowych. Obecnie czas ten jest wyrażany uniwersalnym wskaźniem INR. W Polsce można kupić specjalny aparat diagnostyczny pozwalający na domowy pomiar tego wskaźnika.

Norma: 13-17 sek. lub 0,9-1,3 INR (2-4 INR zakres terapeutyczny) lub 80-120 proc. (wskaźnik Quicka)


Czas trombinowy (TT)

To wskaźnik oceny czasu krzepnięcia osocza po dodaniu trombiny, enzymu przekształcającego rozpuszczalne białko fibrynogen w nieropuszczalne włókna fibryny. Czas ten zależy głównie od stężenia i własności fibrynogenu, a także od innych czynników, w tym od stosowanych leków.

Norma: ok. 15-20 sek.


Fibrynogen - białko rozpuszczalne w osoczu krwi

Fibrynogen w specyficznych warunkach przepływu krwi „krzepnie” i zamienia się w nierozpuszczalne silne włókna umacniające zakrzepy żylne. Bezpieczne stężenie fibrynogenu w osoczu krwi zawiera się w granicach 2-4g/l. Krzepnięcie fibrynogenu upośledzają substancje zwane antykoagulantami. Niektóre są wytwarzane przez organizm, inne trafiają do naczyń z zewnątrz, jako leki stosowane na nadmierną krzepliwość. Antytrombina III (AT III) – to jedna z ważniejszych fizjologicznych substancji hamujących krzepnięcie krwi. Białko to produkowane jest w wątrobie. Wrodzone lub nabyte defekty wytwarza nia antytrombiny III stanowią istotny czynnik ryzyka zakrzepicy żylnej.

norma stężenia fibrynogenu we krwi: 1,8 - 3,5 g/L


D-dimery

D-dimery to substancje wchodzące w skład grupy produktów trawienia fibrynogenu i fibryny. Dimer D powstaje w wyniku degradacji tzw. fibryny stabilizowanej, czyli zawierającej utworzone przez aktywny czynnik XIII wiązania krzyżowe w trakcie ostatniego etapu powstawania skrzepu. Oznaczenie wysokiego stężenia D dimerów ma szczególne znaczenie w diagnostyce zespołu rozsianego krzepnięcia śródnaczyniowego (DIC), zakrzepicy żył głębokich oraz zatorowości płucnej. Badanie stężenia D-dimerów należy przeprowadzać w hormonalnej terapii menopauzy i w hormonalnej antykoncepcji.

Ale należy uważać, gdyż wzrost D dinerów następuje również pod wpływem: leczenia trombolitycznego, niektórych nowotworów złośliwych, po zabiegach chirurgicznych. Należy więc pamiętać, że wynik ujemny wyklucza zakrzepicę, z kolei dodatni jej nie potwierdza.

Norma D-dimerów to wartości poniżej 500 µg/l.


normy pochodzą z podręcznika ”Diagnostyka laboratoryjna”, pod. red. Szutowicz A., Raszei-Specht A., wyd. Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk 2009


Potwierdzenie rozpoznania zakrzepicy żył nóg – badanie USG-D.

Potwierdzenie diagnozy uzyskujemy po zbadaniu żył głębokich pacjenta za pomocą aparatury dopplerowskiej. Chorym z objawami zakrzepicy należy wykonać tzw. test kompresyjny, czyli USG żył w czterech punktach: w pachwinach i pod kolanami.